η Ζωή χωρίς σκουπίδια

Πλαίσιο ανάπτυξης προγράμματος

Το παρόν υλικό για τη μελέτη του αντικειμένου «Περιβάλλον & Ανακύκλωση» αποτελεί τη βάση για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος περιβαλλοντικής αγωγής βασισμένο στην προσωπικότητα του εκπαιδευτικού και τις ιδιαιτερότητες της τάξης. Προτείνεται η υλοποίηση του με γνώμονα τη διεπιστημονικότητα, καθώς και τις μεθόδους της βιωματικής μάθησης.

Για την επίτευξη του τελικού στόχου ουσιαστικό ρόλο παίζουν και τα παρακάτω στοιχεία:

Η ομαδικότητα, ώστε τα παιδιά να μάθουν να συνεργάζονται, να ακούν, να μοιράζονται και να εμπνέονται από νέες και διαφορετικές απόψεις. Τα παιδιά γίνονται πιο υπεύθυνα, συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία της μάθησης και οργανώνουν τις ικανότητες και τις δυνατότητές τους με σκοπό την επίτευξη του τελικού στόχου.
Η οργάνωση/διακόσμηση του χώρου της τάξης, ώστε να αποτελεί πηγή έμπνευσης και ανατροφοδότησης του θέματος.
Η εμπλοκή χώρων έξω από τα πλαίσια της τάξης, είτε αυτό είναι το ίδιο το σχολείο, είτε η γειτονιά, είτε ο δήμος, ή κάποιο μουσείο.
Η συμμετοχή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Οι έννοιες, που θα ήταν ωφέλιμο να καλυφθούν, είναι:

Περιβάλλον – Περιβαλλοντική υποβάθμιση
Άνθρωπος & Περιβάλλον
Διαχείριση απορριμμάτων: Μείωση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση
Ανακύκλωση

ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Καταιγισμός ιδεών

Αν ρωτήσουμε τα παιδιά τι γνωρίζουν για το περιβάλλον, σίγουρα, χωρίς να γίνει θέμα για την προστασία του, θα αναφερθεί το ζήτημα της ανακύκλωσης. Το έναυσμα για την έναρξη του προγράμματος μπορεί, επίσης, να είναι:
ειδησεογραφία: για παράδειγμα ένα άρθρο στην εφημερίδα,
εκπομπή ή διαφήμιση στην τηλεόραση,
απεργία υπαλλήλων καθαριότητας,
εκδήλωση δήμου,
ο κάδος σκουπιδιών της τάξης: τον αδειάζουμε και σχολιάζουμε, ένα τυχαίο γεγονός, ένα τυχαίο σχόλιο μαθητή.

Ευαισθητοποιούμε τους μαθητές για τη σημασία του θέματος και τους κινητοποιούμε, ώστε να συμμετέχουν ενεργά.

Θέτουμε τους στόχους του προγράμματος και προσδιορίζουμε τη μεθοδολογία
Συγκεντρώνουμε στοιχεία για την έννοια της ανακύκλωσης

Με αφορμή ένα φυλλάδιο ή μια φωτογραφία από ένα κάδο ανακύκλωσης, όπου φαίνεται ότι προορίζεται προς ανακύκλωση, ψάχνουμε πληροφορίες για κάθε υλικό: τι είναι, πώς φτιάχνεται, πώς χρησιμοποιείται, ποσοστό στο σύνολο των σκουπιδιών, πρώτες ύλες και ενέργεια που απαιτείται για να φτιαχτεί, χρόνος αποικοδόμησης, τι ποσοστό μπορεί να ανακυκλωθεί.

Ταξινομούμε τα δεδομένα που προκύπτουν.
Αναζητούμε νέα στοιχεία προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις μας ως προς το πληροφοριακό υλικό. Ασχολούμαστε με ό,τι δε γνωρίζουμε και το πώς όλα αυτά μεταφράζονται για το περιβάλλον.
Αναλύουμε και επεξεργαζόμαστε το συγκεντρωμένο πληροφοριακό υλικό.

Προκύπτουν προβλήματα. Τίθενται ερωτήματα: Γιατί ανακύκλωση; Τι είναι αυτή η ανακύκλωση; Τι πετυχαίνουμε;

Διεξάγονται συμπεράσματα.

Από τα παραπάνω οδηγούμαστε στο σημαντικό όφελος της ανακύκλωσης και ειδικά του αλουμινίου – «πράσινο μέταλλο». Εστιάζουμε στο αλουμίνιο.

Υλοποιούμε τα σχέδια μαθήματος & τα προτεινόμενα φύλλα δραστηριότητας.
Σχεδιάζουμε παράλληλα ομαδικές δράσεις και παιδαγωγικές δραστηριότητες, του γνωστικού, καλλιτεχνικού-δημιουργικού και βιωματικού τομέα. Προσεγγίζουμε τις δραστηριότητες διαθεματικά.
Παρουσιάζουμε τις εργασίες μας σε ευρύ κοινό.
Αξιολογούμε.

ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Διαθεματική προσέγγιση

Η φιλοσοφία του προγράμματος αφορά τη διασύνδεση του θέματος περιβάλλον και ανακύκλωση με επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, ώστε να επιτευχθεί η διερεύνηση του από πολλές οπτικές μεριές και παράλληλα να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον των μαθητών και να αποτελέσει κίνητρο για μάθηση.

Στο υλικό του προγράμματος εμπεριέχονται συγκεκριμένα σχέδια μαθήματος με συνοδευτικά φύλλα δραστηριότητας πάνω στις θεματικές: Περιβάλλον, Άνθρωπος & Περιβάλλον, Φαινόμενο του Θερμοκηπίου, Ανακύκλωση, Ανακύκλωση Αλουμινίου. Παράλληλα, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του προγράμματος συμπεριλαμβάνεται υποστηρικτικό υλικό, όπως σχετικές φωτογραφίες, προτεινόμενα βιβλία και ιστοσελίδες, παιχνίδια, στιχάκια και ιστορίες, σχετική έρευνα, οδηγίες για τη δημιουργία κομπόστ και ανακυκλωμένου χαρτιού, άρθρα, ώστε να υποστηριχτεί ενεργά το εκπαιδευτικό έργο.

Τέλος, έχουν ενσωματωθεί μια σειρά από προτεινόμενες δράσεις, οι οποίες συνδέουν το θέμα με διάφορα γνωστικά αντικείμενα και μπορούν να υλοποιηθούν ανάλογα με το χρόνο και τις προτιμήσεις των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών σχεδίων.

Διάγραμμα Διαθεματικής Προσέγγισης

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Δημιουργία γωνιάς «Περιβάλλον & Ανακύκλωση»
Καταγραφή των δεδομένων, των αποριών, των ζητούμενων, με τη μορφή ήλιου, ιστού, δέντρου
Ύπαρξη ημερολόγιου με προγραμματισμένες δραστηριότητες, γιορτές και επετείους σχετικές με το περιβάλλον
Ημέρες δράσης, που καθορίζονται από την τάξη
Διατήρηση λεξικού νέων όρων
Επαφές / ενημέρωση από ΜΚΟ
Έρευνα πεδίου
Επίσκεψη Ειδικού Επιστήμονα
Επίσκεψη στο Κέντρο Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι παρόν συνέχεια.

Επιθυμητό είναι οι μαθητές να ασχοληθούν κατά το μεγαλύτερο μέρος του σχολικού έτους με διάφορες δραστηριότητες, προγραμματισμένες είτε όχι, προσεγγίζοντας το θέμα διεπιστημονικά.
Τα παιδιά πρέπει να παροτρυνθούν να ανακαλύψουν τη γνώση και όχι να τους δοθεί έτοιμη.
Δεν αποτρέπουμε τα παιδιά όταν παίρνουν πρωτοβουλίες. Τα καθοδηγούμε προς τη σωστότερη επιλογή.
Οι ανάγκες και η διάθεση των παιδιών να ασχοληθούν με το αντικείμενό μας καθοδηγούν και μας αναπροσαρμόζουν το πρόγραμμα. Αυτό που επιδιώκεται είναι να αποκτήσουν τα παιδιά τις πληροφορίες για το τι είναι η ανακύκλωση, να κατανοήσουν τους λόγους που είναι σημαντική, κατά πόσο εμείς οι ίδιοι μπορούμε να ευαισθητοποιήσουμε τους γύρω μας αλλά και να συμβάλλουμε στη μείωση του προβλήματος που δημιουργείται από την έλλειψη ανακύκλωσης.
Παροτρύνουμε τους μαθητές να αποκτήσουν δράση εντός τάξης, εντός σχολείου, εντός οικογένειας, εντός γειτονιάς.
Οι γονείς καλό θα ήταν εξαρχής να είναι ενημερωμένοι για την διεξαγωγή του προγράμματος, ώστε να βοηθήσουν και να συμπαρασταθούν και οι ίδιοι με τη σειρά τους στα παιδιά.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση είναι πολύ σημαντική εκπαιδευτική διαδικασία, που στόχο έχει να προσδιορίσει το αποτέλεσμα της δραστηριότητας σε σχέση με τους στόχους τους οποίους αυτή επιδιώκει και την καταλληλότητα των μέσων και μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξη τους. Προτείνεται, λοιπόν, να μην παραληφθεί από την εκπαιδευτική διαδικασία.

Μέσω της αξιολόγησης αφενός εκτιμάται η αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής πρακτικής και αφετέρου επιδιώκεται η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Οι άξονες και τα κριτήρια αξιολόγησης προκύπτουν από τους στόχους που αρχικά τέθηκαν και από το βαθμό επίτευξής τους.

Στη συνέχεια παρατίθενται ενδεικτικές ερωτήσεις αξιολόγησης-επίτευξης των στόχων του προγράμματος:

Επιτεύχθηκαν όλοι οι στόχοι του προγράμματος;
Υπήρξαν στόχοι που δεν επιτεύχθηκαν; Ποιοι ήταν αυτοί και γιατί δεν επιτεύχθηκαν;
Χρειάστηκε να αλλάξουν κάποιοι στόχοι; Ποιοι ήταν αυτοί;
Ποιες δραστηριότητες ήταν οι πιο ενδιαφέρουσες για τα παιδιά;
Γιατί κάποιες δραστηριότητες δεν άρεσαν;
Αξιοποιήθηκαν πηγές και εξωτερικοί φορείς;
Υπήρξε έρευνα πεδίου;
Βρέθηκε εύκολα υλικό;
Προέκυψε υλικό;
Τι θα άλλαζα;
Τι θα επαναλάμβανα;